Tekst o tym, czym jest wiatr i jaka jest jego rola w przyrodzie

Ekspertka UŚ: Gdyby nie wiatr, rozkład ciepła na Ziemi byłby zaburzony

Poprzez obchodzony 15 czerwca Światowy Dzień Wiatru organizacje EWEA (European Wind Energy Association) i GWEC (Global Wind Energy Council) chcą promować energię wiatrową jako alternatywę dla nieodnawialnych źródeł energii. Z okazji tego nietypowego święta postanowiliśmy przyjrzeć się jednak zjawisku wiatru nie z perspektywy energetycznej, a raczej geograficznej czy może bardziej klimatycznej.

Intuicyjnie wszyscy wiemy, czym jest wiatr, ale jak to bywa z najprostszymi pojęciami, zbudowanie ich definicji nie zawsze jest proste. Najprościej można zdefiniować wiatr jako ruch powietrza, który odbywa się od ośrodka wysokiego ciśnienia w kierunku ośrodka niskiego ciśnienia.

– Musimy jednak zaznaczyć, że jest to ruch poziomy względem powierzchni ziemi – zaznacza dr hab. Ewa Łupikasza, prof. UŚ, dyrektor Instytutu Nauk o Ziemi na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. –Wiatr jest efektem różnic ciśnienia pomiędzy dwoma ośrodkami przy powierzchni ziemi. Im te różnice są większe, tym prędkość wiatru jest większa, innymi słowy – tym szybciej wieje wiatr. O zjawisku wiatru decyduje zatem rozkład ciśnienia na powierzchni ziemi, pamiętajmy jednak, że wiatr nie wieje od centrum jednego układu do centrum drugiego układu, bo jest to znacznie bardziej skomplikowane i podlega wpływowi wielu sił i czynników.

Wiemy już, że wiatr jest efektem obowiązujących w przyrodzie praw, ale czy jest do czegoś naturze „potrzebny”? Okazuje się, że wiatr jako element cyrkulacji atmosfery (czyli wszystkich ruchów odbywających się w atmosferze) pełni bardzo ważną rolę w całym systemie klimatycznym, transportuje bowiem ciepło i wilgoć po całej kuli ziemskiej.

– Istotne jest zwłaszcza przenoszenie energii słonecznej z obszarów jej nadmiaru do obszarów zmagających się z jej niedoborem. Obszary nadmiaru to strefa międzyzwrotnikowa, w której praktycznie w ciągu całego roku słońce jest wysoko na niebie i dostarcza mnóstwo energii. Obszary niedoboru to z kolei tereny położone na wysokich szerokościach geograficznych. Wiatr dystrybuuje ciepło nagromadzone w strefie zwrotnikowej po całej powierzchni naszej planety. Gdyby nie on, rozkład ciepła na Ziemi byłby zaburzony – zauważa prof. Ewa Łupikasza.

Podobnie sprawy mają się z transportem wilgoci: masy powietrza nad zbiornikami wodnymi nabierają wilgoci, a następnie wiatr przenosi je nad ląd, dzięki czemu obserwujemy takie zjawiska pogodowe jak zachmurzenie czy opady.

Do innych ważnych funkcji wiatru zaliczyć można przeciwdziałanie koncentracji zanieczyszczeń powietrza w miastach czy przenoszenie na wielkie odległości różnego rodzaju cząstek organicznych (np. pyłków roślinnych). A do tematu wiatru jako odnawialnego źródła energii jeszcze kiedyś w serwisie AIN powrócimy.